Licencja bezterminowa
W praktyce obrotu gospodarczego często spotykamy się ze sformułowaniem, iż licencja (np. na oprogramowanie komputerowe) udzielona jest na czas nieograniczony/nieoznaczony (bezterminowo). Zgodnie z art. 66 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: PrAut) umowa licencyjna uprawnia do korzystania z utworu w okresie pięciu lat na terytorium państwa, w którym licencjobiorca ma swoją siedzibę, chyba że w umowie postanowiono inaczej. Ustawodawca dał zatem stronom umowy licencyjnej możliwość określenia warunków i czasu trwania licencji. Oznacza to tyle, iż faktycznie możemy zawrzeć umowę nieograniczoną czasem jej trwania.
Możliwość wypowiedzenia licencji
Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym wyróżniamy:
- licencje na czas nieoznaczony - licencję udzieloną na czas nieoznaczony można wypowiedzieć z zachowaniem terminów określonych w umowie bądź w ustawie,
- licencje na czas oznaczony do 5 lat - umowa na czas oznaczony wiąże strony i przed upływem terminu, co do zasady, strony nie mogą jej wypowiedzieć,
- licencje na czas oznaczony powyżej 5 lat - licencję udzieloną na czas oznaczony dłuższy niż 5 lat po upływie tego terminu uważa się za udzieloną na czas nieoznaczony.
W praktyce często można spotkać się z przekonaniem, że licencji bezterminowej nie można wypowiedzieć. Nic bardziej mylnego. Ukształtowanie licencji jako bezterminowej nie nadaje jej cechy wieczności, trwałości, czy nie wypowiadalności. Istnieje generalna zasada, zgodnie z którą zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych, ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po wypowiedzeniu (art. 365 Kodeksu cywilnego). Powyższe znajduje równeż zastosowanie do umów licencyjnych zawartych na czas nieokreślony, co w konsekwencji oznacza, że każda taka licencja może zostać wypowiedziana. Jeżeli bowiem umowa licencji udzielonej na czas nieoznaczony nie określa terminu wypowiedzenia, to ustawodawca przewidział w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych możliwość wypowiedzenia takiej umowy, z zachowaniem ustawowego terminu wypowiedzenia na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego. Zgodnie bowiem z art. 68. ust. 1 PrAut jeżeli umowa nie stanowi inaczej, a licencji udzielono na czas nieoznaczony, twórca może ją wypowiedzieć z zachowaniem terminów umownych, a w ich braku na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego).
Możliwość obrony przed wypowiedzeniem licencji
Z punktu widzenia biznesu nie do zaakceptowania jest ryzyko niechcianego wypowiedzenia umowy licencyjnej. Stąd nabywcy licencji starają się możliwie najlepiej zabezpieczyć to ryzyko. Istnieje kilka rozwiązań prawnych umożliwiających uzyskanie takiego efektu. Najbardziej popularne z nich to stosowanie długich okresów wypowiedzenia oraz zobowiązanie się licencjodawcy do niekorzystania z prawa wypowiedzenia licencji, pod rygorem zapłaty odpowiednio dotkliwej kary umownej.
Niestety nie da się stworzyć takiej licencji na czas nieoznaczony, która byłaby niewypowiadana. Jednak w interesie zamawiającego jest wprowadzenie jak najdłuższego terminu wypowiedzenia, choć termin absurdalnie długi (np. 99 lat) zostałby zapewne uznany za próbę obejścia prawa. Można się zastanawiać, czy strony mogą w umowie zawartej na czas nieoznaczony uzgodnić bardzo długi okres wypowiedzenia. Ocena takiej klauzuli umownej powinna być dokonywana w okolicznościach konkretnej umowy. Zgodzić należy się z poglądem, że im dłuższy termin wypowiedzenia, tym mniejsze prawdopodobieństwo uznania go za skuteczny. W praktyce należy zadbać o to, ażeby okres wypowiedzenia pozwalał nam na migrację do nowego systemu. Skuteczną alternatywą jest również postanowienie umowne, w którym licencjodawca zobowiązuje się nie korzystać z ustawowego prawa do wypowiedzenia licencji pod groźbą zapłaty odpowiednio wysokiej kary umownej w razie złamania takiego zobowiązania. Bywa, że wymienione wyżej rozwiązania prawne są łączone.
Kto może wypowiedzieć licencję ?
Pomimo że ustawa posługuje się zwrotem, iż jedynie twórca może wypowiedzieć umowę licencyjną, należy przyjąć, że ustawowy tryb wypowiadania umów licencyjnych dotyczy zarówno licencjodawcy, który nie jest twórcą utworu, jak i licencjobiorcy.
Podsumowanie
Poddanie praw do oprogramowania reżimowi prawa autorskiego jest bardzo często krytykowane. Rozwiązania prawne, które sprawdzają się w odniesieniu do utworów artystycznych (literackich, malarskich), często nie przystają do realiów obrotu prawnego programami komputerowymi, które mają charakter przede wszystkim użytkowy. Rodzi to wiele praktycznych trudności w zastosowaniu wiążących przepisów prawa do realiów gospodarczych. Jednym z przykładów takich kłopotów jest właśnie okres obowiązywania licencji na oprogramowanie komputerowe. Umowa licencyjna na czas nieoznaczony może dla nieświadomego licencjobiorcy okazać się mniej korzystna niż licencja udzielona na czas oznaczony. Decyzja o zawarciu umowy licencyjnej na czas nieoznaczony powinna wiązać się z zabezpieczeniem ryzyka jej szybkiego rozwiązania przez licencjodawcę, w tym z odpowiednim uregulowaniem terminów jej wypowiedzenia.
Autor: Paulina Śmigielska