Opatentować można wyłącznie wynalazek, czyli nowe rozwiązanie techniczne posiadające poziom wynalazczy i nadające się do przemysłowego stosowania. Na pozostałe przedmioty własności przemysłowej, czyli wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe, topografie układów scalonych i oznaczenia geograficzne udzielane są prawa ochronne lub prawa z rejestracji. Podejmując decyzję o dokonaniu zgłoszenia patentowego podstawową kwestią jest zatem sprawdzenie dopuszczalności zdolności patentowej. Obowiązujące przepisy zawierają w tym zakresie pewne wyłączenia. Z patentowania są wyłączone wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami, gdyż wynalazki i cała technika ma z założenia służyć społeczeństwu a nie mu szkodzić. Broń jest natomiast zasadniczo patentowalna, gdyż jej legalne użycie ogranicza się do ochrony, a nie naruszania porządku publicznego. Jeżeli jednak jakiś rodzaj broni jest zakazany na mocy umów międzynarodowych, to również jest wyłączony z patentowania. Zakazanym jest również udzielania patentów na sposoby leczenia ludzi i zwierząt metodami chirurgicznymi lub terapeutycznymi oraz sposoby diagnostyki stosowane na ludziach lub zwierzętach. Ponadto nie można też opatentować urządzenia do eutanazji ludzi ani wytworu obrażającego uczucia religijne.
Aby pomyślnie zgłosić nasz pomysł do Urzędu Patentowego spełnione muszą być trzy podstawowe przesłanki:
- Nowość
- Poziom wynalazczy
- Przemysłowe stosowanie
Nowość
Chodzi o to, żeby wynalazek posiadał nową charakterystyczną cechę. Wynalazek powinien być nowy w skali światowej. To znaczy, że nie może on zostać gdziekolwiek na świecie i w jakikolwiek sposób ujawniony. Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest on częścią stanu techniki (art. 25 ust. 1 ustawy Prawo własności przemysłowej – dalej „p.w.p.”). Przez stan techniki rozumie się wszystko to, co przed datą według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania patentu, zostało udostępnione do wiadomości powszechnej w formie pisemnego lub ustnego opisu, przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób (art. 25 ust. 2 p.w.p.). Ujawnienie wynalazku skutkuje utratą nowości.
Przed dokonaniem zgłoszenia patentowego powinno się przeprowadzić dokładny przegląd w aktualnym stanie techniki celem sprawdzenia, czy ktoś nie dokonał podobnego, bądź nawet identycznego zgłoszenia. Inaczej mówiąc, dany „produkt” nie może już istnieć w stanie techniki, przez który rozumie się wszystko to, co przed datą zgłoszenia wynalazku do Urzędu Patentowego zostało udostępnione do wiadomości powszechnej.
Poziom wynalazczy
Z wymaganym poziomem wynalazczości będziemy mieli do czynienia wtedy, gdy specjalista w danej dziedzinie stwierdziłby, iż dany wynalazek nie wynika dla niego wprost z aktualnego stanu techniki. Przy badaniu poziomu wynalazczości bierze się pod uwagę nie tylko określone cechy fizyczne i strukturę produktu, ale również jego zastosowanie. W literaturze wskazuje się na efekt niespodziewanego oddziaływania czyli tzw. „nieoczywistość pomysłu”, „element zaskoczenia” w szczególności wskazuje się tu na :
1) rozwiązanie problemu, gdy dotychczas próby jego rozwiązania były bezskuteczne,
2) zaspokojenie nowej potrzeby społecznej,
3) zastosowanie środka tworzącego nowe rozwiązanie.
Przykładowo, korzystanie z energii elektrycznej wytwarzanej za pomocą używania pedałów w trakcie jazdy na rowerze (Pedal & Power). Angielski wynalazca Kieron Loy uzyskał patent właśnie na ten wynalazek, który w praktyce stanowi ekologiczną ładowarkę telefonów komórkowych.
Przemysłowe stosowanie
Wynalazek uważany jest za nadający się do przemysłowego stosowania, jeśli może być wytwarzany lub wykorzystywany w jakiejkolwiek gałęzi przemysłu, włącznie z rolnictwem. Liczy się tutaj możliwość wykorzystania danego rozwiązania w sposób powtarzalny z identycznym skutkiem. Warto dodać, że w opisie patentowym należy podać praktyczny cel zastosowania wynalazku oraz korzystne skutki jego wdrożenia. Kryterium przemysłowej stosowalności będzie niejako spełnione automatycznie przy produkcji na skalę przemysłową, chodzi tutaj o przeznaczenie do stosowania w zawodowej i zarobkowej działalności (najlepszym przykładem jest tutaj produkt farmaceutyczny).
Przenosząc powyższą analizę na grunt praktyki stwierdzić należy, iż rozwiązanie jest patentowalnym wynalazkiem o ile w obszarze technicznym jest przynajmniej jeden nowy i nieoczywisty element.
Autor: Paulina Śmigielska